درسال 1299 ه.ش درشهرستان بوکان متولد شده دیری نگذشت که پدرش رااز دست داد ه ومادرش نیز ازدواج می کند وسرپرستی آن رابرادر بزرگش به نام عبدلله به عهده می گیرد.

پس ازمدتی که حسن به سنّ نوجوانی رسید بابرادرش اختلاف پیدا کرده وازخانه خارج می شود وبه کارهای سخت تن می دهد ،اندکی بعد تصمیم به ترک وطن می گیرد. درخاطراتش که به صورت شعر تدوین نموده چنین می آورد که به سوی خاک کردستان عراق درحرکت بوده وقصد ان دیار نموده است.دربین راه ازشهرها وروستاهای بیشماری گذشته وشرع به ترانه خوانی درد ودل با این وآن نموده وهمراه با آن درروستا ها شروع به کارگری می نماید،وازهمان لحضات گوهر درونی خود رایافته وبه صدای دلنشین خود پی برده است وچون صدایی گیرا وحنجره ای پربار داشته همه اورا دوست داشتند.البته حسن درایام نوجوانی هم ترانه سرایی می کرده ولی مورد سرزنش برادرانش قرار می گرفته است.

شبی در بین راه با چوپانی آشنا شده و شب را در نزد آن بیتوته می کند. چوپان همراه با پسرش قصد کشتن وی و بدست آوردن اندک پولی که همراه وی بوده را داشته اند اما حسن با چابکی تمام از مرگ نجات یافته وجان سالم به درمی بردواز آنجافرار می کند.سرانجام پس از کلی دربه دری وآوارگی به خاک کردستان عراق می رسد.دریکی ازروستاها گویا جشن عروسی پرپا بوده وخواننده گان درآن ترانه خوانی می کرده اند حسن خود رابه عروسی رسانیده ودرپایان قطعه آوازی می خواند ونظر همه رابه خود جلب می کند ومردمان اورابه خانه خود دعوت می نمایند. اما حسن به خانه یکی ازبزرگان روستا رفته وپس ازمدتی به سفارش دوتن ازمردان روستا دررادیو عراق، بخش کردی شروع به فعالیت می نماید واین زمانی بود که 27 سال داشت.حسن چنین آورده که برای آزمایش ازمن درخواست خواندن آوازی کردند، همین که شروع به خواندن نمودم بهت نوازندگان رافرا گرفت.جست وخیز کرده، سازبرداشتند ونواختند وازهمان زمان فعالیت خود را دررادیو رسماً آغاز نمودم.حسن براثرتعلیم نزداستادان خواننده ای مشهور شد وترانه های بسیاری را عرضه نمود.چندی نگذشت که صدای حسن درایران نیز شنیده شدواین هنگامی بود که حسن درعراق محبوبیت زیادی یافته وهرشب او رابه مجلس اعیان وبزرگان دعوت می کردند وبه پول وپله ای نیز رسیده بود.باوجود این کبوتر ازبام پریده حسن هوای دیار داشت ومی خواست به ایران باز گردد، پس از بازگشت به کرمانشاه با «میدیا زندی» که گوینده ای نامور بود ازدواج می نماید.کم کم حسن به میانسالی نزدیک شده واوج هنر وطنین صدایش رابه گوش شنوندگان ودوستداران خود عرضه می کند ودست به ساختن بهترین آهنگهای خودمی زند.بااین حال پس از مدتی به قولی ازرادیو اخراج شده وبه قولی دیگر خوداستعفا می نماید وبه زادگاه خودیعنی بوکان بازمی گردد.البته درطول زندگی خود همیشه یاد وخاطره بوکان رادردل نگه داشته وبارها نام آن رادرآهنگهایش یاد کرده وازآن به عنوان یادگار دیرینه اش نام می برد.حسن زیرک دراواخر عمر، غریبانه وبا صدای محزون وگرفته اش باز ترانه می سراید وقلبهای دوستداران وی زمان خداحافظی با اودور نمی یابد وسرانجام حسن براثر بیماری سرطان معده درسن 51 سالگی در بیمارستان تهران جان می سپارد وجسدش را به بوکان انتقال می دهند.اول بار اورا درقبرستان عمومی بوکان به خاک می سپارند ولی بنا به وصیت خود که پیش ازمرگ ایراد کرده بود نبش قبر کرده وجسدش رابه کوه «ناله شکینه»انتقال می دهند ودرآنجا به خاک می سپارند.گوید این کوه تماشاگه ایام نوجوانی وی بوده وبرایش خاطرات دوستان وهمسالان رادربر داشته وخاطره ای از عشقی شیرین ولی نافر جام درآن به یاد داشته ودرآهنگهایش از این کوه بارها یاد کرده است.حسن زیرک با اینکه ازسواد بهره ای نداشت امّا شعرنیکو ودلنشین می سرود وشرح حال خود رابه شعر هجانی که مقبول عامه است سروده وعلاوه بر شاعری، خواننده، آهنگساز ونوازنده ا ی ماهر بود.دیوان اشعار او به همت عثمان شار باژیری وچند تن دیگر ازدوستانش انتشار یافته است.

وی همچنین دو دختر به نامهای آرزو وساکار از خود به یادگار گذاشته وترانه هایی که ازاو به یادگار مانده شامل مقامهای: شور، ماهور، سه گاه، چهار گاه، دشتی، همایون، بیات ترک، حجاز، افشاروابو عطار می باشد.حسن دربین کردها ایران وعراق علاقه مندان زیادی دارد وشاید دور ازتصوّر باشد اما قریب به 1000 آهنگ ازوی به یادگار مانده است واین آهنگهانمایی ازفرهنگ،ادب،خلق وخو،آرمانهاوفولکلورکردی رابه نمایش می گذاردوادب کردی رابه مرحله بالاتری رسانیده زبان کردی رابه جهانیان معرفی نموده است.کنسرتهایی که درخارج از کشوربرگزارمی کردگواه این مطلب است.همچنین وی علاوه برزبان کردی،به زبان فارسی وآذری نیزترانه هایی سروده است.به تحقیق اگرحسن نبودبسیاری ازمضامین فرهنگی کردی که اکنون باآنهاآشناداریم فراموش می شدندوچیزی جزخاکسترازآنهابرجای نمی ماند.همچنن حسن درپیوندکردهادراستان وکشورهای مختلف نقش مهمی راایفانموده وآنان.رابیشتربه همدیگرنزدیک نموده است.وی راحلقه ارتباتی میان کردهامی دانندکه شمال وجنوب رابه همدیگروصل نموده وایده ای ازعشق به وطن، هم نوع دوستی، پاسداری از فرهنگ وبیزاری از دشمن رادر وجودشان حک کرده است.بامرگ او وظیفه ماست که این حلقه های گم شده فرهنگی تاریخی کرد رابیابیم وعرصه ای برای خودنمایی آنان فراهم نماییم.آرامگاه آن مرحوم دردامنه کوه «ناله شکینه»باهمه زیباییهایش درکمال سادگی ومحرومیت بنا گردیده وچون دری دردرون صدف پنهان مانده، بنابراین برهمه مسئولان ودوستداران آن مرحوم واجب است که بنای یاد بود آن مرحوم راچنانچه شایسته اوست احداث گردانند.بیایید که مزارش را با گل نرگس ومریم وسوسن وریحان وسنبل وشقایق ونسرین ووبنفشه گلباران نماییم.روح وروانش شاد.

حسن زیرک می گوید:«چون به ایران وطنم عشق می ورزم همه آهنگها و ترانه هایم را به ایران و به خصوص زادگاهم(بوکان) اختصاص دادم.»(روزنامه کیهان، مردادماه 1351» 

تفسیر رادیو لندن درباره مرگ حسن زیرک در شهر بوکان:

« یگانه هنرمند ملت کُرد در گذشت در شهر بوکان»

و گفت: 

ما زندگان مرده پرستیم و ندانیم قدر زنده را تا اندر لحد

بقیه در ادامه مطلب....

حسن زیرک

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

 

 

 

حسن زیرک
نام اصلی	حسن
نام	حسن زیرک
زادهٔ	۲۹/۱۱/۱۹۲۱ میلادی بوکان، ایران
درگذشت	۳۰/۷/۱۹۷۲ بوکان،
ملّیت	ایرانی
حوزه فعالیت	موسیقی
سبک	سنتی
جوایز	جایزه بهترین خواننده تاریخ کرد از طرف شاه ایران محمد رضا پهلوی

حسن زیرک (۱۹۲۱-۱۹۷۲بوکان)( صدای وی ^{راهنما·اطلاعات}) خواننده ترانه‌هایکردی در مناطق کردنشین غرب ایران بود. از وی بیش از ۱۳۰۰ ترانه و آواز به یادگار مانده‌است. حسن زیرک در سال ۱۹۲۱ در بوکان به دنیا آمد. حسن زیرک با ضبط تعداد زیادی از آوازهای مردم کرد، سبب حفظ و نگهداری این آثار فرهنگی از گزند فراموشی شد. حسن زیرک از محبوبیت زیادی میان مردم کرد برخوردار است و همه ساله در مناسبت‌های فرهنگی کردها، آوازهای وی گوش فراداده می‌شود.

محتویات   [نهفتن]  ۱ زندگی ۲ اشعار حسن زیرک ۳ نظر دیگران دربارهٔ حسن زیرک ۴ پیوند به بیرون

زندگی [ویرایش]

حسن زیرک در ۸ آذر ۱۳۰۰ (۲۹/۱۱/۱۹۲۱ میلادی) در محلهٔ قلعهٔ سردار شهربوکان آذربایجان غربی در ایران به دنیا آمد. در پنج‌سالگی پدرش درگذشت و زندگی را در رنج گذراند. چندی در شهرهای ایران و عراق سپری کرد. یکی از شهرهایی که در آن مدت زیادی اقامت داشت، کرمانشاه بود. همکاری او در این شهر با هنرمندان برجستهٔ کرمانشاهی همچون مجتبی میرزاده، محمد عبدالصمدی، اکبر ایزدی، و بهمن پولکی سبب خلق آثار زیبایی شد (که برجسته‌ترین کارهای وی می‌باشد).

وقتی در عراق بود، در مسافرخانهٔ «فندق شمال» به شاگردی پرداخت. روزی هنگام نظافت، که مشغول زمزمهٔ یکی از ترانه‌هایش بود، مسافری به نام جلال طالبانی (رهبر اتحادیهٔ میهنی کردستان عراق و رئیس‌جمهور کنونی دولت موقت عراق)، که در آنجا اقامت داشت، با شنیدن صدای حسن زیرک، او را به رادیو بغداد برد و زیرک در آنجا مشغول به کار می‌شود. مدتی در بخش کردی رادیو بغداد همکاری کرد. از سال ۱۳۳۷، که بخش کردی رادیو ایران در تهران گشایش یافت، همکاری خود را با این مرکز آغاز کرد. آثاری که حسن زیرک در رادیو تهران به ضبط رساند، اغلب با ساز استادانی همچون حسین یاحقی، حسن کسایی،جلیل شهناز، جهانگیر ملک، احمد عبادی، و با سرپرستی مشیر همایون شهردار همراه بود.

حسن زیرک گرچه به خاطر شرایط سخت زندگی از تحصیل بی‌بهره ماند، اما استعداد کم‌نظیری در سرودن شعر و آهنگسازی کردی داشت. این استعداد به همراه صدای منحصربه‌فرد، سبب شد که ترانه‌هایش در سرتاسر کردستان محبوبیت یابد. صدای او همچنان در مناطق کردنشین و در کوچه و خیابان و از خانه‌ها و مغازه‌ها به گوش می‌رسد.

استاد حسن زیرک در تاق بستان کرمانشاه(فرد سمت راست) با لباس رسمی

حسن زیرک با خانم میدیا زندی، گویندهٔ بخش کردی رادیو تهران، ازدواج کرد که حاصل آن ازدواج دو دختر به نام‌های مهتاب (آرزو) و مهناز (ساکار) بود. او چند ترانه نیز برای فرزندانش اجرا کرده‌است. حسن زیرک، نه در ایران و نه در عراق روی خوشی و راحتی و آزادی را ندید. رفتار دولت وقت ایران با حسن زیرک او را دچار مشکلات فراوانی کرد، به‌ویژه وقتی که دکتر شیخ عابد سراج‌الدینی، رئیس وقت برنامه‌های کردی رادیو تهران بود، به او اجازهٔ کار نداد و این کار سراج‌الدین چنان تأثیر منفی ای بر دل لطیف حسن گذاشت که دیگر به رادیو برنگشت و با دلی شکسته بار و بنهٔ خود را به سوی بغداد پیچید. در آنجا نیز او را دچار مشکل کردند. او را گرفتند و روانهٔ زندان کردند؛ در آنجا زیرک را به پنکهٔ سقفی بستند و شکنجه کردند. پس از رهایی از بغداد مجدداً به تهران برگشت؛ در تهران نیز ساواک او را گرفت و شکنجه داد که جریان شکنجه‌اش در ساواک را خودش در نوار گفته و با صدای او هنوز به یادگار مانده‌است. در سال‌های ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۳ در کرمانشاه بود و با رادیو کرمانشاه همکاری داشت.

سال‌های پایانی زندگی حسن زیرک در تلخی و ناکامی گذشت و چندان به آوازخوانی نمی‌پرداخت. در منطقهٔ بوکان قهوه‌خانه‌ای دایر کرد و در میان مردمی که دوستشان می‏ داشت و دوستش داشتند، آخرین نفس‌هایش را در رنج و بیماری کشید. حسن زیرک در هفتم مردادماه سال ۱۳۵۱، برابر با ۳۰/۷/۱۹۷۲ در سن ۵۰ سالگی در بیمارستان بوکان به علت از بین رفتن کبد و ناراحتی‌های معده درگذشت و در دامنهٔ کوه نالشکینه به خاک سپرده شد. علت مرگ حسن زیرک سیروز کبدیبود، که بسیاری مصرف زیاد و بلند مدت الکل را عامل آن می دانند. درهنگام مرگ استاد حسن زیرک، رادیو لندن از بزرگواری او یاد می‌کند و می‌گوید:

• یگانه هنرمند مردم کرد در بیمارستان بوکان درگذشت.

اشعار حسن زیرک [ویرایش]

حسن زیرک دارای صدا و حافظه منحصر بفردی بود، وی در عین حال شعر می‌سرود و موسیقی برای آن می‌نواخت. زیرک یکی از هنرمندان مشهور در دوره پهلوی بود، او در کنار هنرمندانی همچون آقاسی در ایران دارای شهرت جهانی می‌باشد. استاد حسن زیرک اشعاری زیبا برای تمامی مناطق کردستان سروده است. از وی بیش از هزار ترانه به یادگار مانده است.

نظر دیگران دربارهٔ حسن زیرک [ویرایش]

همسر حسن زیرک، که خود گویندهٔ بخش کردی رادیو تهران بود، می‌نویسد^{[نیاز به ذکر منابع بیشتر]}:

«حسن زیرک نزدیک به هزار ترانه در تهران و کرمانشاه اجرا کرده‌بود و به خاطر همین ترانه‌های او بود که روزانه نزدیک به دو هزار نامه ارسال می‌شد، و حتی درون نامه پول قرار می‌دادند تا ترانهٔ مورد درخواست آنان پخش شود. برنامه‌های کردی رادیو تهران و کرمانشاه به خاطر صدای دلنشین حسن زیرک مورد توجه همه قرار گرفته بود و آن موقع هر روز دو بار برنامهٔ «ما و شنوندگان» پخش می‌شد. حسن زیرک با صدای رسا و لذت‌بخش خود باعث معروفیت و کیفیت و شکوفایی برنامه‌های کردی در تهران و کرمانشاه شده بود و سیل نامه‌های طرفداران ترانه‌های او هر روز به رادیو جاری بود. اما با وجود این‌همه خدمت، حسن زیرک را دیگر به رادیو راه ندادند و او را از یاد بردند درحالی که در ۲۸ مرداد ۱۳۴۱ که برد ایستگاه رادیوی کرمانشاه به صد کیلووات رسیده‌بود، صدای حسن زیرک به همهٔ شهرها و روستاهای کردنشین می‌رسید.»

شهرام ناظری، هنرمند موسیقی سنتی ایران، درخصوص صدای حسن زیرک چنین اظهار داشت^{[نیاز به ذکر منابع بیشتر]}:

«درخصوص مرحوم حسن زیرک، در مجموع فقط می‌توانم بگویم که یک انسان نابغه به معنای واقعی بود. یعنی در همان لحظه که وارد ارکستر رادیو می‌شد و به اتاق ضبط می‌رفت، بداهتاً هم شعر می‌سرود، هم آهنگ می‌ساخت، و هم آن را می‌خواند، که تاکنون چنین موردی در موسیقی سابقه نداشته‌است. با توجه به این نکته که ایشان سواد خواندن و نوشتن هم نداشتند اما موسیقی و شعر را به صورت الهامی و حفظ شده می‌خواند و واقعاً از افراد کاملاً استثنایی و از نوابغ موسیقی کردی بودند و بنده در میان خوانندگان کرد علاقهٔ خاصی به صدای حسن زیرک دارم.»

فاروق صفی‌زاده بوره‌که‌ای، از پژوهندگان معاصر، در خصوص حسن زیرک می‌نویسد^{[نیاز به ذکر منابع بیشتر]}:

«حسن زیرک بیش از هزار و پانصد ترانه ساخته‌است و همهٔ آهنگ‌های ترانه‌ها و بیشتر سروده‌های آن را خود می‌ساخته و می‌سروده‌است. از آهنگ‌های این هنرمند بزرگ بیشترِ ترانه‌سرایان امروز فارس و کُرد و بیگانه و تُرک نیز سود برده‌اند و امروز هر آهنگی که پدید می‌آید، نشانی از آهنگ‌های این هنرمند را در خود نهفته دارد. هنگامی که به آهنگ‌های او گوش فرا می‌دهی، زندگی را با همهٔ آزارها و مویه‌ها و رنج‌هایش درمی‌یابی. بر همین پایه، آهنگ‌های حسن زیرک نشانهٔ زندگی هر کُرد آریایی رنج‌کشیده را در خود نهفته دارد.»

مجتبی میرزاده، نوازندهٔ ویولون و موسیقیدانی که در تمام آثار حسن زیرک در دههٔ ۱۳۴۰ در ارکستر رادیو کرمانشاه نوازندگی و تنظیم آهنگ‌های او را به عهده داشته، در مورد این هنرمند فقید در گفتگو با راقم این سطور^{[چه کسی؟]} چنین اظهار داشت^{[نیاز به ذکر منابع بیشتر]}:

«حسن زیرک، با اینکه مطلقاً سواد نداشت، اما اشعار اغلب آثارش را به صورت بداهه و در آن لحظه که می‌خواند می‌سرود. وی از حافظه‌ای بسیار قوی در حفظ شعر و آهنگ و مقام‌های کردی برخوردار بود، و باید گفت که حسن زیرک هیچ‌گاه در موسیقی کُرد تکرار نخواهد شد، چرا که ماندگارترین و زیباترین نغمات کردی را خلق کرد، و اینک نه‌تنها در ایران، بلکه حتی در میان کردهای عراق، سوئد، و سایر نقاط جهان، آثار و نام و یاد او از مقام و منزلت والایی برخوردار است.»

بیژن کامکار، خواننده و نوازنده، با اعلام این مطلب که علاقهٔ زیادی به صدای مرحوم حسن زیرک دارد، گفته‌است^{[نیاز به ذکر منابع بیشتر]}:

«حسن زیرک یکی از برجستگان موسیقی کُرد به شمار می‌آید و خیلی از آهنگ‌های کردی یا فارسی که الان به اجرا درمی‌آید، الهام‏ گرفته از آثار آن هنرمند است. شهرت و محبوبیت حسن زیرک فقط محدود به مرزهای ایران نیست، بلکه در کشورهای اروپایی و تمام نقاط کردنشین جهان امتداد دارد.»

_______________________________________________________________________

http://maneshtkooh.blogfa.com

استاد حسن‌ زیرک‌ به‌ سال‌ 1300 در شهرستان‌ بوکان واقع در قسمت کردنشین استان آذربایجان غربی‌ ایران چشم‌ به‌ جهان‌ گشود و در سن‌ 5 سالگی‌ از مهر پدر محروم‌ گشت‌ و بدبختی‌ و تلخی‌ و سختی‌های‌ فراوانی‌ چشید و زندگی‌ را در درون‌ درد و رنج‌ گذراند و عمری‌ را در شهرهای‌ کردستان‌ ایران و عراق سپری‌ کرد

و مدت‌ زیادی‌ در بخش‌ کردی‌ رادیو بغداد همکاری‌ کردو از سال‌ 1337 که‌ بخش‌ رادیو کردی‌ ایران‌ در تهران‌ برای‌ اولین‌ بار گشایش یافت همکاری‌ خود را با این‌ مرکز آغاز کرد.
حسن‌ زیرک‌ گرچه‌ به خاطر شرایط‌ سخت‌ زندگی‌ از نعمت‌ درس‌ و تحصیل‌ بی‌بهره‌ ماند ولی‌ استعداد کم‌نظیری‌ در سرودن‌ شعر و آهنگسازی‌ کردی‌ داشت‌ و این‌ استعداد به‌ همراه‌ صدای‌ منحصر به‌ فرد، سبب‌ گردید که‌ خالق‌ آثار مانا و ماندگاری‌ در عرصه‌ موسیقی‌ کرد باشد و ترانه‌هایش‌ در سرتاسر کردستان‌ محبوبیت‌ یافت‌ به‌ شکلی‌ که‌ اینک‌ صدای‌ او در جای‌ جای‌ مناطق‌ کردنشین‌ و در کوچه‌ها و خیابانها و در خانه‌ها و مغازه‌ها طنین‌انداز گردیده‌ است‌.
حسن‌ زیرک‌ که‌ در رادیو کردی‌ تهران‌ فعالیت‌ داشت‌ با خانم‌ میدیا زندی‌ گوینده‌ بخش‌ کردی‌ ازدواج‌ کرد که‌ حاصل‌ آن‌ ازدواج‌ دو دختر به‌ نامهای‌ مهتاب‌ (آرزو) و مهناز (ساکار) بود که‌ چند ترانه‌ را برای‌ فرزندانش‌ اجرا کرده‌ است‌.زندگی‌ حسن‌ زیرک‌ همیشه‌ با کوچ‌ و آوارگی‌ همراه‌ بود و یکی‌ از شهرهایی‌ که‌ در آن‌ مدت‌ زیادی‌ اقامت‌ داشت‌ کرمانشاه بود و همکاری‌ او در این‌ شهر با هنرمندان‌ برجسته‌ کرمانشاهی‌ همچون‌ استاد مجتبی‌ میرزاده‌، محمد عبدالصمدی‌، اکبر ایزدی‌ و بهمن‌ پولکی‌ سبب‌ خلق‌ آثار زیبایی‌ شد.
حسن‌ زیرک‌ مدتی‌ به‌ عراق‌ می‌رود و در مسافرخانه‌ "فه‌نده‌ق‌ شمال"‌ به‌ شاگردی‌ می‌پردازد و روزی‌ هنگام‌ نظافت‌ که‌ مشغول‌ زمزمه‌ یکی‌ از ترانه‌هایش‌ بوده‌ مسافری‌ به‌ نام‌ جلال طالبانی (رهبر اتحادیه‌ میهنی‌ کردستان‌ عراق و‌ رئیس جمهور کنونی دولت موقت عراق) که‌ در آنجا اقامت‌ داشته‌ با شنیدن‌ صدای‌ حسن‌ زیرک‌ او را به‌ رادیو بغداد برده‌ و در آنجا مشغول‌ به‌ کار می‌شود و در سال‌ 1337 به‌ ایران‌ برمی‌گردد.
رفتار دولت‌ وقت‌ ایران با حسن‌ زیرک‌ او را دچار مشکل‌ فراوانی‌ کرد، به ویژه‌ وقتی‌ که‌ دکتر شیخ‌ عابد سراج‌الدینی‌ رییس‌ وقت‌ برنامه‌های‌ کردی‌ رادیو تهران‌ بود به‌ او اجازه‌ کار نداد و این‌ کار سراج‌الدین‌ چنان‌ تاثیر منفی‌ بر دل‌ لطیف‌ حسن‌ گذاشت‌ که‌ دیگر هیچ‌ وقت‌ به‌ رادیو برنگشت‌ و با دلی‌ شکسته‌ باروبند خود را به‌ سوی‌ بغداد پیچید.
هنگامی‌ که‌ به‌ بغداد رسید در آنجا نیز او را دچار مشکل‌ کردند، او را گرفته‌ و روانه‌ زندان‌ کردند، در آنجا زیرک را به‌ پنکه‌ سقفی‌ بسته‌ و شکنجه‌ دادند.
پس‌ از رهایی‌ از بغداد مجددا به‌ تهران‌ برگشت‌، در تهران‌ نیز ساواک او را گرفت‌ و شکنجه‌ داد که‌ جریان‌ شکنجه‌اش‌ در ساواک‌ را خودش‌ در نوار گفته‌ که‌ صدای‌ او هنوز به‌ یادگار مانده‌ است‌ و این‌ رویدادها نشان‌ دهنده‌ این‌ است‌ که‌ حسن‌ زیرک‌ نه‌ در ایران‌ و نه‌ در عراق‌ روی‌ خوشی‌ و راحتی‌ و آزادی‌ را ندید.
در سال‌های‌ 1341 تا 1343 در کرمانشاه‌ بود و با رادیو کرمانشاه‌ همکاری‌ داشت‌ و بیشتر این‌ درد و غمها و مصیبتی‌ که‌ به‌ حسن‌ رسیده‌ بود بخاطر عدم‌ توجه‌ حکومت‌ وقت‌ به‌ هنرمند بزرگ‌ کرد بود...سالهای‌ پایانی‌ زندگی‌ زیرک‌ در تلخی‌ و ناکامی‌ گذشت‌ و چندان به آواز نمی‌پرداخت. در منطقه‌ بوکان‌ قهوه‌خانه‌یی‌ دایر کرد و در میان‌ مردمی‌ که‌ دوست‌شان‌ داشت‌ و دوستش‌ داشتند آخرین‌ نفس‌هایش‌ را در رنج‌ و بیماری‌ کشید و سرانجام‌ در چهارم‌ تیرماه‌ 1351 در بیمارستان‌ شهر بوکان‌ به‌ علت‌ بیماری‌ لاعلاج‌ چشم‌ از جهان‌ فروبست‌ و بر فراز کوه‌ ناله شکینه‌ که‌ از کوههای‌ معروف‌ و زیبای‌ آن‌ منطقه‌ است‌ به‌ خاک‌ سپرده‌ شد همسر مرحوم‌ حسن‌ زیرک‌ که‌ خودش‌ گوینده‌ بخش‌ کردی‌ رادیو تهران‌ قدیم‌ است‌ می‌نویسد: »حسن‌ زیرک‌ نزدیک‌ به‌ هزار ترانه‌ در تهران‌ و کرمانشاه‌ اجرا کرده‌ بود و بخاطر همین‌ ترانه‌های‌ او بود که‌ روزانه‌ نزدیک‌ به‌ دوهزار نامه‌ نوشته‌ می‌شد و حتی‌ درون‌ نامه‌ پول‌ قرار می‌دادند تا ترانه‌ مورد درخواست‌ آنان‌ پخش شود و در کل‌ برنامه‌های‌ کردی‌ رادیو تهران‌ و کرمانشاه‌ بخاطر صدای‌ دلنشین‌ حسن‌ زیرک‌ مورد توجه‌ همه‌ قرار گرفته‌ بود و آن‌ موقع‌ هر روز دو بار برنامه‌ (ما و شنوندگان‌) پخش‌ می‌شد و حسن‌ زیرک‌ با صدای‌ رسا و لذت‌بخش‌ خود باعث‌ معروفیت‌ و کیفیت‌ و شکوفایی‌ برنامه‌های‌ کردی‌ در تهران‌ و کرمانشاه‌ شده‌ بود و سیل‌ نامه‌های‌ طرفداران‌ ترانه‌های‌ او هر روز به‌ رادیو جاری‌ بود اما پس‌ از این‌ همه‌ خدمت‌ ، حسن‌ زیرک‌ را دیگر به‌ رادیو راه‌ ندادند واو را از یاد بردند درحالی‌ که‌ در 28 مرداد 1341 که‌ برد ایستگاه‌ رادیوی‌ کرمانشاه‌ به‌ صد کیلو وات‌ رسیده‌ بود صدای‌ حسن‌ زیرک‌ به‌ همه‌ شهرها و روستاهای‌ کردنشین‌ می‌رسید.« استاد شهرام‌ ناظری‌ هنرمند بلند آوازه‌ موسیقی‌ سنتی‌ ایران‌ در خصوص‌ صدای‌ حسن‌ زیرک‌ چنین‌ اظهار داشت‌: »در خصوص‌ مرحوم‌ حسن‌ زیرک‌، در مجموع‌ فقط‌ می‌توانم‌ بگویم‌ که‌ یک‌ انسان‌ نابغه‌ به‌ معنای‌ واقعی‌ بود، یعنی‌ در همان‌ لحظه‌ که‌ وارد ارکستر رادیو می‌شد و به‌ اتاق‌ ضبط‌ می‌رفت‌ بداهتا هم‌ شعر می‌سرود، هم‌ آهنگ‌ می‌ساخت‌ و هم‌ آن‌ را می‌خواند که‌ تا کنون‌ چنین‌ موردی‌ در موسیقی‌ سابقه‌ نداشته‌ است‌ و با توجه‌ به‌ این‌ نکته‌ که‌ ایشان‌ سواد خواندن‌ و نوشتن‌ هم‌ نداشتند اما موسیقی‌ و شعر را به‌ صورت‌ الهامی‌ و حفظ‌ شده‌ می‌خواند و واقعا از افراد کاملا استثنایی‌ و از نوابغ‌ موسیقی‌ کردی‌ بودند و بنده‌ در میان‌ خوانندگان‌ کرد علاقه‌ خاصی‌ به‌ صدای‌ حسن‌ زیرک‌ دارم‌.«فاروق‌ صفی‌زاده‌ بوره‌که‌یی‌، از پژوهندگان معاصر در خصوص‌ حسن‌ زیرک‌ می‌ نویسد: »حسن‌ زیرک‌ بیش‌ از هزار و پانصد ترانه‌ ساخته‌ است‌ و همه‌ آهنگ‌های‌ ترانه‌ها و بیشتر سروده‌های‌ آن‌ را خود می‌ساخته‌ و می‌سروده‌ است‌. از آهنگ‌های‌ این‌ هنرمند بزرگ‌ بیشتر ترانه‌سرایان‌ امروز فارس‌ و کرد و بیگانه‌ و ترک‌ نیز سود جسته‌اند و امروز هر آهنگی‌ که‌ پدید می‌آید نشانی‌ از آهنگ‌های‌ این‌ هنرمند را در خود نهفته‌ دارد، هنگامی‌ که‌ به‌ آهنگ‌های‌ او گوش‌ فرا می‌دهی‌، زندگی‌ را با همه‌ آزارها و مویه‌ها و رنج‌هایش‌ درمی‌یابی‌. بر همین‌ پایه‌ آهنگ‌های‌ حسن‌ زیرک‌ نشانه‌ زندگی‌ هر کرد آریایی‌ رنج‌کشیده‌ را در خود نهفته‌ دارد. «استاد مجتبی‌ میرزاده‌ نوازنده‌ ویولون‌ و موسیقیدان‌ برجسته‌ که‌ در تمامی‌ آثار مرحوم‌ حسن‌ زیرک‌ در دهه‌ 1340 در ارکستر رادیو کرمانشاه‌ نوازندگی‌ و تنظیم‌ آهنگ‌های‌ او را به‌ عهده‌ داشته‌ در مورد این‌ هنرمند فقید در گفت‌وگو با راقم‌ این‌ سطور چنین‌ اظهار داشت‌: »حسن‌ زیرک‌ با اینکه‌ مطلقاً سواد نداشت‌ اما اشعار اغلب‌ آثارش‌ را به‌ صورت‌ بداهه‌ و در آن‌ لحظه‌ که‌ می‌خواند می‌سرود و از حافظه‌یی‌ بسیار قوی‌ در حفظ‌ شعر و آهنگ‌ و مقام‌های‌ کردی‌ برخوردار بود و باید گفت‌ که‌ حسن‌ زیرک‌ هیچ‌گاه‌ در موسیقی‌ کرد تکرار نخواهد شد چرا که‌ ماندگارترین‌ و زیباترین‌ نغمات‌ کردی‌ را خلق‌ کرد و اینک‌ نه ‌تنها در ایران‌ حتی‌ در میان‌ کردهای‌ عراق‌، سوئد و سایر نقاط‌ جهان‌ آثار و نام‌ و یاد او از مقام‌ و منزلت‌ والایی‌ برخوردار است‌.«مرحوم‌ حسن‌ زیرک‌ در رادیو تهران‌ آثاری‌ به‌ ثبت‌ و ضبط‌ رسانید که‌ اغلب‌ با ساز اساتیدی‌ همچون‌ استاد حسین‌ یاحقی‌، استاد حسن‌ کسایی‌، استاد جلیل‌ شهناز، جهانگیر ملک‌، احمد عبادی‌ و به‌ سرپرستی‌ زنده‌یاد مشیر همایون‌ شهردار همراه‌ بود. در خصوص‌ شخصیت‌ هنری‌ حسن‌ زیرک‌ نظر استاد بیژن‌ کامکار خواننده‌ و نوازنده‌ برتر کشورمان‌ را نیز جویا شدیم‌ که‌ ایشان‌ هم‌ با اعلام‌ این‌ مطلب‌ که‌ علاقه‌زیادی‌ به‌ صدای‌ مرحوم‌ حسن‌ زیرک‌ دارد گفت‌: »حسن‌ زیرک‌ یکی‌ از برجستگان‌ موسیقی‌ کرد به‌ شمار می‌ آید و خیلی‌ از آهنگ‌های‌ کردی‌ یا فارسی‌ که‌ الان‌ به‌ اجرا در می‌آید الهام‌ گرفته‌ از آثار آن‌ هنرمند است‌ و شهرت‌ و محبوبیت‌ حسن‌ زیرک‌ فقط‌ محدود به‌ مرزهای‌ ایران‌ نیست‌ بلکه‌ در کشورهای‌ اروپایی‌ وتمام‌ نقاط‌ کردنشین‌ جهان‌ امتداد دارد.«چندی‌ پیش‌ رییس‌ شورای‌ اسلامی‌ شهر بوکان‌ در گفت‌وگو با نشریه‌ سیروان‌ (یکی‌ از نشریات‌ محلی‌ استان‌ کردستان‌) اعلام‌ کرد که‌ عملیات‌ اجرایی‌ احداث‌ مجتمع‌ توریستی‌ حسن‌ زیرک‌ و همچنین‌ ایجاد خیابان‌ 12 متری‌ به‌ نام‌ وی‌ تا محل‌ آرامگاهش‌ آغاز می‌شود که‌ اگر این‌چنین‌ باشد باید به‌ مسوولان‌ مربوطه‌ و ذیصلاح‌ منطقه‌ بوکان‌ دست‌مریزاد گفت‌ و همچنین‌ در سال‌ گذشته‌ فیلمی‌ از زندگانی‌ حسن‌ زیرک‌ در شهر سلیمانیه عراق‌ ساخته‌ و تا چند ماه‌ بر پرده‌ سینماهای‌ شهرهای‌ کردستان عراق‌ اکران‌ شد که‌ در این‌ فیلم‌ گوشه‌ هایی‌ از سختی‌ و مشقت‌های‌ این‌ هنرمند اصیل‌ و ارزشمند را در ایران‌ و عراق‌ به‌ نمایش‌ گذاشته‌ بود.اخیرا نیز وزارت‌ فرهنگ‌ و ارشاد اسلامی‌، مجوز کاستی‌ از این‌ هنرمند را صادر کرده‌ تحت‌ عنوان‌ (ترانه‌های‌ حسن‌ زیرک‌) شامل‌ ترانه‌هایی‌ از آن‌ مرحوم‌ در رادیو کرمانشاه‌ و رادیو تهران‌ حوالی‌ دهه‌ 1340 است‌ که‌ تدوین‌ و به‌ بازار عرضه‌ شده‌ است‌.